KAPI
Anasayfa
Latest images
| KYOTO PROTOKOLÜNÜN GERÇEK YÜZÜ |  |  |  |
| Ergin Ulusoy taraf?ndan yaz?ld? |
KYOTO PROTOKOLÜNÜN GERÇEK YÜZÜ Yüce Meclisimiz, Kyotoya fiilen i?tirak için onay veren karar? kabul etti. Peki ama Kyoto Protokolü dedi?imiz bu olgu tam olaar nedir? Hangi amaçla ortaya ç?km??t?r ve bugün gelinen noktada nas?l bir hal alm??t?r? KYOTOCULUK ve KYOTO PAKTI Kyoto Protokolü, 1992 y?l?nda Rio’da toplanan BM Çevre ve Kalk?nma Konferans?’nda kabul edilen ve 1994 y?l?nda yürürlü?e giren BM ?klim De?i?ikli?i Çerçeve Sözle?mesi’nin ek protokollerinden biridir. Aral?k 1997 y?l?nda kabul edilen protokolün amac?, iklim de?i?ikli?ine yol açan sera gaz? emisyonlar?n? 2008 ile 2012 tarihleri aras?nda dünyadaki 1990’daki seviyesinin % 5.2 alt?na dü?ürmektir. Protokol üç temel noktaya dayanmaktad?r. Bunlardan ilki son derece ulvi bir amaç olarak öne ç?kar?lan temiz kalk?nma mekanizmas?, ikincisi ortak uygulama mekanizmas? ve üçüncüsüde ulu orta pek dillendirilmeyen emisyon ticaretidir. Emisyon ticareti yada di?er ad?yla karbon ticareti Kyoto Protokolünün gölgede "b?rak?lan" odak noktas?d?r. Emisyon ticareti(Karbon Ticareti): Emisyon ticareti mekanizmas?n? anlatabilmek için bir örnekle ba?layal?m. Herhangi bir ülkedeki demir i?letmelerini ele alal?m mesela. Bu i?letnelerden birisi kendine koyulan "x" bin tonluk emisyon hakk?n? a?m?? olsun. Bu durumda i?letmenin yapaca?? tek bir ?ey vard?r. Ya emisyon hedeflerini tutturmu? ba?ka bir firmadan kotas?n?n kulla?lmayan k?sm?n? ya da ba?ka bir ülkedeki ba?ka bir firmadan kullan?lmam?? emisyon hakk?n? sat?n alacakt?r. Bir ton karbon dioksiti atmosfere b?rakman?n kar??l???nda ödenmesi gereken ve ad?na 'karbon fiyat?' denen bir kirletme maliyetinin ad? emisyon maliyetidir. ??te emisyon ticaretinin temelini olu?turan da bu bedeldir. Her ülke ve firma sahip oldu?u emisyon kotalar?n? diledi?i gibi satabilme hakk?na sahiptir. Günümüzde bu kotalar, vadeli i?lemler piyasas?nda, gelecekte kullan?lmak üzere sürekli al?n?p-sat?lmakta ve el de?i?tirmektedir. Hat?rlad???m kadar?yla son olarak sal?n?m?n birim fiyat? ortalama 10 avro civar?ndayd?. Gelecekte ise; bu fiyatalar?n karbon ticareti piyasas?n?n giderek geni?lemesi, yapt?r?mlar?n daha da artt?r?lmas? ve kotalar?n daha da daralt?lmas? ile birlikte tavan yapaca??, bir ton karbondioksitin de günkü 10 avro düzeyinden 20-30 avro düzeyine kadar yükselebilece?i öngörülmektedir. KYOTO'NUN GERÇEK N?YET? ?imdi bu noktada ba??m?z? öne e?ip iyice dü?ünleim ve ?u önemli sorulara cevap arayal?m. 1- Mevcut ?artlar içerisinde sanayi ve üretim gücü ile dikkate al?nd???nda mevcut kotalar? ile yetinemeyecek olan ülkeler hangileridir? 2- Milyonlarca euroluk bu emisyon borsas?nda i?lem yapma gücüne hangi emisyon üreticisi ülkeler sahiptir. 3- Kyoto Protokolünün, ortaya ç?kmas? ortaya ç?kmadan önceki fikir a?amalar?ndan itibaren dünyan?n önde gelen çok uluslu ?irketleri, küresel sermaye ve silah sanayileri taraf?ndan büyük destek görmesinin sebebi nedir? 4- Kyoto Protokolünü, küresel ?s?nmayla sava? olarak benimsetmek fikrine neden ihtiyaç duyulmu?tur? 5- Geli?mi? ülkeler, bugün ba?latt?klar? ne kadar bir zaman ve yöntemlerle yapmay? plan? 6- Otuz y?l sonra, bugün geli?mi? ülkeler olarak adland?r?lan ülkeler, enerji ve üretim alanlar?ndaki köklü teknolojik dönü?ümleri sonucunda çöpe ç?kan emisyon canavar? eski teknolojilerini hangi piyasalara satmay? planlamaktad?rlar? Evet, san?r?m bu sorular bile kafan?zda bir fikir olu?mas?na yetmi?tir. Sistem, asl?nda iki a?amal? basit bir yap? üzerine kurulmu?tur. Öncelikle protokol, mümkün oldu?unca çok ülkeye kabul ettirilmeye çal???lmaktad?r zira üyeli?e al?nan her sanayile?memi? ya da az geli?mi? ülke, potansiyel bir kota deposu anlam?na gelmektedir. Hedefteki fakir ve geli?ememi? ülkelr ise olay?, maliyetsiz döviz girdisi yaratt???ndan memnuniyetle kar??lamaktad?rlar. ??te bu sayede herbiri bir emisyon canavar?na dönü?mü? olan geli?mi? ülkeler, kotalar?n? a?makta bir sak?nca görmemekte ve piyasadaki emisyon haklar?n? vadeli diledikleri gibi sat?n alabilmektedirler. Maddi aç?dan ayn? ko?ullarda olmayan geli?mekte olan ülkeler, kotalar?n? a?makta maddi aç?dan sorun ya?ayacaklar? için ya dü?ük üretim düzeylerine dönmeye ve ekonomilerini s?cak para ve turizm gibi bacas?z, kaypak sektörlere yönlendirmeye, ya ilkel teknolojilere dönerek ucuz i? gücü piyasas? haline gelip e?itim ve ya?am ko?ullar? düzeyinde geri kalmaya, ya da "eski teknolojiyle yap?lan" nükleer santraller gibi çok riskli üretim metodlar?na yönelerek politik ve askeri bask?larla k?s?tlanmaya, ekonomik, sosyal ve çevresel aç?dan kö?eye s?k??maya zorlanmaktad?rlar. Bu k?s?m tamam?yla sistemin ilk aya??d?r. Sitemin ikinci a?amas? ise tam bir geri dönü?üm ve ö?ütme süreci ?eklinde tasarlanm??t?r. ?kinci a?ama, bahsetti?imiz dönü?üm tamamland?ktan sonra geli?mi? ülkerin ellerindeki "eski"sanayi ve enerji üretim metodlar?n?n az geli?mi? ve geli?mekte olan ülkelere satmas?yla ba?layacakt?r. Bu süreçte geli?mi? ülkeler, hem bu teknoloji transferinden para kazanacak hem de as?l önemlisi sahip olduklar? temiz üretim metodlar? sayesinde artan kotalar?n?, bir zamanlar yok pahas?na elde ettikleri di?er ükelerden al?nm?? kotalarla birle?tirip yükselen emisyon borsas?nda misli fiyatlarla geri satacaklar ya da Kyoto'ya yeni bir içerik kazand?rarak yeni ihtiyaçlar?na göre modifiye edeceklerdir. Sistemin, süslü niyetlerinin alt?nda, geli?mekte olan ülkeler ile baz? az geli?mi? ülkeleri kontrol alt?nda tutabilmek, bu ülkelerin ba?layan teknoloji dönü?ümü safhas?nda ilerleyerek aray? kapatmalar?na mani olmak ve kendi geleceklerini garanti alt?na almak yatmaktad?r. Kald? ki sistemin öngördü?ü hedeflere 2008 y?l? itibar?yla ula?amad??? da art?k resmen ortaya ç?km??t?r. 2000’li y?llarda, 1990’lardaki sera gaz? miktar?n?n dört kat? sera gaz? atmosfere sal?nm?? ve Kyoto süreci, genel anlamda, dünyadaki bu kötüye gidi?in önüne geçememi?tir. Sanayile?mi? kapitalist ülkeler dahi Kyoto sonras? süreçte, Kyoto’nun öngördü?ünden daha büyük indirim hedeflerine ihtiyaç oldu?unu savunmu?, bilimsel ara?t?rmalar, 2050 y?l?na kadar en az %90 düzeyinde bir indirime gidilmesi gerekti?ini ortaya koymu?tur. BM’nin Bali’deki toplant?s?nda da görüldü?ü gibi, dünya, ?u anda yetersizli?i kan?tlanm?? Kyoto ile yola devam edilip edilemeyece?ini tart??maktad?r. Fakat bu noktada çok uluslu ?irketlerin artan inisiyatifi, ümitleri daha ye?eremeden yok etmektedir. Kyoto Protokolü ve etraf?nda dönen tart??malar, iklim de?i?ikli?ine çare olmak bir yana, sorunun daha da kangrenle?mesine ve kal?c?la?mas?na sebep olmas? nedeniyle; sorunun bir parças?na, müzakerelerle kendi etraf?nda dönen bir sürece dönü?mü?tür. Plan?n uygulay?c?lar?nca tüm dünya kamu oyunda uyand?r?lan inanc?n aksine Kyoto, iklim de?i?ikli?ine çare sunan bir mekanizma de?ildir. Kyoto Protokolü, bizim bildik bat?n?n, yetersiz indirim hedefleri, karbon borasalar? ve ?irket temsilcisi kurullar? ile üzerimize gelen, ya?am hakk?m?z? fiyatland?r?p havarili?ine soyundu?unu söyledi?i can?m do?ay? sat?lan bir mala çeviren, hep bana, tek bana mant???ndaki yeni bir akl? evvel "küresel giri?imdir" . Ama zaten biz de al??t?k art?k, de?il mi? Bir ?eyin ba??nda "küresel" eki varsa alt?ndan alt?ndan muhakkak bir bit yeni?i ç?k?yor. Not: Yaz?da, Mehmet AKDEN?Z'in temmuz 2008 tarihli yaz?s?ndan yararlan?lm??t?r. Ergin ULUSOY / \n arkhalen@gizlikahramanlar.org Bu e-Posta adresi istek d??? postalardan korunmaktad?r, görüntülüyebilmek için JavaScript etkinle?tirilmelidir |
